Nói tới Ba Vì là nới tới địa phương có đặc điểm núi non, sông suối, cảnh sắc tươi đẹp và kỳ vĩ do thiên nhiên ban tặng. Nơi đây còn có bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời, đang lưu giữ một kho tài sản vô giá là các di tích lịch sử văn hóa đa dạng không phải nơi nào cũng có. Trong đó, Đền Hạ Ba Vì là ngôi đền tâm linh thu hút nhiều khách du lịch về dâng hương đầu xuân năm mới.
1. Vị trí của Đền Hạ Ba Vì
Đền Hạ hay còn gọi là Tây Cung hay Đền Năm dân, tọa lạc ở một bãi đất bằng phẳng dưới chân núi Tản ven bờ sông Đà thuộc địa phận tổng Thủ Pháp xưa, nay là xã Minh Quang, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. Núi Tản Viên là một trong những ngọn núi tổ của nước ta và là ngọn núi của tâm linh, nơi ngự trị muôn đời của Đức Thánh Tản Viên, Sơn Tinh, vị thần tối linh trong “Tứ đại bất tử” của tín ngưỡng dân gian Việt Nam.
Vùng chân núi cổ Ba Vì chứa đựng kho tàng thần thoại, truyền thuyết và các giai thoại phong phú, nơi địa linh nhân kiệt. Nơi có các danh tướng, danh nhân nổi tiếng qua các thời.đại như nơi đất “hai vua” Ngô Quyền và Phùng Hưng, nơi của “núi Tản-sông Đà” sinh ra nhà thơ, nhà báo nổi tiếng,…
2. Lịch sử, tương truyền về Đền Hạ Ba Vì
Nơi đây thờ tụng Tam vị Đức Thánh Tản, ngôi đền này xuất hiện muộn hơn so với đền Trung và đền Thượng trong cùng cụm di tích ở núi Tản. Tương truyền rằng, thuở nhỏ ba anh em Sơn Tinh đi từ Động Lăng Xương sang núi ngọc Tản kiếm củi. Trong đó có nhiều hôm trời tối không về kịp nên ba anh em phải đốn cây rừng dựng lều ngủ lại. Chính nơi đây nhân dân đời sau đã xây dựng một ngôi đền để tưởng nhớ các Ngài và gọi là đền Hạ vì nằm ngay ở chân núi.
Theo như ngọc phả “Sự tích Đức Thánh Tản” lưu giữ tại Đền thì đầu thế kỷ XVIII đã có đền Hạ, còn gọi là cung Hạ thận. Ngoài sân có tấm bia đá ghi dòng chữ “Tản viên từ ký” (ghi chép về Đền thờ Tản Viên), dựng vào năm Tự Đức thứ 1 (1848) triều Nguyễn. Theo như nội dung trên bia cho biết đền Hạ được xây dựng quy mô lớn, vua Tự Đức đã cấp hai nghìn quan tiền để xây dựng Đền.
3. Tham quan Đền Hạ vào dịp xuân
Đền Hạ có ba dãy nhà ngang bao gồm các kiến trúc như cổng Tam quan, Đại bái, Tiền tế, Hậu cung, nhà thờ Mẫu. Tại đây có hai pho tượng Hộ pháp dáng oai phong, tay cầm giáo trấn giữ hai bên vô cùng trang nghiêm. Mái cổng Tam quan có lưỡng long chầu nguyệt, tám mái đao cong, lợp ngói ri mang nét kiến trúc truyền thống quen thuộc.
Hàng năm vào dịp rằm tháng Giêng và kéo dài đến hết tháng Ba âm lịch, để tưởng nhớ ngày sinh của Đức Thánh Tản nơi đây tổ chức lễ hội cùng với cụm di tích gồm cả Đền Trung và Đền Thượng. Lễ hội lớn này thu hút hàng chục ngàn lượt khách trong nước và quốc tế về tham quan, hành lễ vào dịp đầu xuân. Phần lễ sẽ diễn ra với lễ rước Thánh, các cụ cao niên trong làng tổ chức tế trang trọng để tưởng nhớ Đức Thánh Tản. Sau đó là phần hội diễn ra các trò chơi dân gian đặc thù của dân tộc Mường, Dao như ném còn, bắn nỏ, kéo co,…
Hãy dành thời gian đầu xuân năm mới để cùng gia đình, bạn bè tham quan, dâng hương tại ngôi đền linh thiêng này để có được khoảng thời gian ý nghĩa, cầu may hạnh phúc cho mọi người.
